Co wiemy o opłatkach, czyli z czego składa się przaśny chlebek
Opłatki zwane również hostiami, są cienkimi płatkami nieprzaśnego chlebka, którego bazę stanowią woda oraz mąka. Tradycyjna receptura z XIX wieku wyklucza dodawanie do opłatka (inna nazwa – oblatum), jakichkolwiek dodatkowych składników (jak olej czy sól).
Wydawać by się mogło, że skoro prawdziwe oblatum składa się wyłącznie z wody i mąki, jego wypiek jest banalnie prosty. Nic bardziej mylnego. Tylko prawdziwi rzemieślnicy są w stanie sprawić, że chlebek nie będzie się kruszył (lub analogicznie – rozciągał), a także że „wytrzyma” wiele miesięcy nie psując się i nie deformując.
Takie opłatki znajdziemy w maleńkiej manufakturze Oblatum, która od prawie 80 lat wypieka je zgodnie z prawem kanonicznym. Co ciekawe - posiadają one specjalny certyfikat nadawany przez biskupa, którym może pochwalić się niewiele świeckich punktów.
Gotowe komplety opłatków wykonane z delikatnego, „chrupiącego” ciasta (tak uwielbianego przez wielu), mogą mieć kształt prostokątny lub okrągły. Są najczęściej ozdobione, wizerunkami/scenkami z Narodzenia Pańskiego, aniołkami, roślinami kojarzonymi z Bożym Narodzeniem. Zawdzięczają to misternie wykonywanym i grawerowanym matrycom, które służą do ich wypiekania.
Tylko dwa składniki, a tysiące znaczeń
Znaczenie opłatków jest nie tylko unikatowe, ale i wielorakie. Łączą w sobie szacunek i przywiązanie do tradycji, zaznaczenie przynależności do wspólnoty wyznaniowej oraz są synonimem wybaczenia, czystego serca i dobrych intencji.
Chociaż wywodzą się z czasów pogańskich, kojarzone są głównie z chrześcijańską tradycją. Swoją współczesną symbolikę mają ściśle powiązaną z eucharystią, czyli ofiarą złożoną przez Jezusa Chrystusa. Dzielenie się opłatkiem odnosi się do Chleba Życia, dlatego ich celem jest przypominać nam o jedności, miłości i pojednaniu.
Dzielenie się opłatkiem jest nieodzownym elementem Bożego Narodzenia. Sianko wigilijne z oblatum umieszczane jest w centralnym punkcie stołu. Wokół niego gromadzi się rodzina i bliscy, a każdy otrzymuje opłatek, by móc się nim połamać. Jedna z najbardziej wzruszających chwil w roku? „Wymienianie” się hostią przy „akompaniamencie” życzeń i błogosławieństw. Nie bez powodu ten motyw tak często pojawia się w filmach, wywołując skojarzenia, takie jak bliskość, radość i nostalgia.
Wigilia to także doskonała okazja do przebaczenia, okazania szacunku i zacieśniania więzi. Delikatność, jaką mają opłatki wigilijne, ich chrupiąca struktura, ale przede wszystkim symboliczna wartość, nadają świątecznym obchodom wyjątkowy charakter i zbliżają do siebie. To piękna tradycja, która przetrwała wieki i nadal jest pielęgnowana przez większość rodzin w Polsce. Przynosi radość oraz spokój domowi i jego domownikom.
Opłatki codzienne i zapomniane
Opłatki (zwane hostiami, komunikantami), są używane podczas mszy świętych. Dzielenie się nimi w trakcie liturgii, symbolizuje jedność i wspólnotę Kościoła. Ten gest przypomina o ważności miłości bliźniego, jedności w wierzeniach i pozostaniu wiernym wartościom.
Istnieją też wielkanocne opłatki. Podobnie jak wigilijne, są symbolicznym elementem religijnych obrzędów i tradycji. Zwykle mają okrągły kształt i są zdobione np. krzyżem, barankiem czy napisem „Alleluja". Często są perforowane, co ułatwia dzielenie się nimi. Dzielenie się opłatkiem w Wielkanoc, ma podobne znaczenie jak w przypadku wigilii Bożego Narodzenia.
Dlaczego tak ważna jest tradycja dzielenia się opłatkiem?
1. Pozwala na pokonywanie dzielących nas barier i niesie pojednanie. Opłatek symbolizuje Chleb Eucharystii. Dzielenie się nim jest równoznaczne z akceptacją, gdy wszyscy zapominają o konfliktach i różnicach, by w miłości i pokoju świętować Boże Narodzenie.
2. Życzenia i błogosławieństwo. Podczas łamania się opłatkiem składa się życzenia i błogosławieństwa. To doskonała okazja do wyrażenia miłości i życzliwości. Każdy otrzymuje szansę, by udowodnić swoje dobre intencje i podziękować za obecność bliskich.
3. Budowanie nierozerwalnej więzi rodzinnej i społecznej. Gdy wszyscy zbierają się wokół stołu, aby zjeść najbardziej „magiczny” posiłek, nie może zabraknąć zestawu opłatków. Wspólnie celebrując narodzenie Zbawiciela, czujemy, że jesteśmy częścią „czegoś większego”. Pojawia się zaangażowanie i chęć zatroszczenia się o siebie nawzajem. Wrażenie jedności.
Dzielenie się opłatkiem jest wyjątkowe, ponieważ łączy w sobie symbolikę pojednania, miłości, życzliwości, przynależności czy głębokiej duchowości. Łamiąc się nim, podkreślamy znaczenie bliskości, zrozumienia i wzajemnej troski, zarówno w sferze rodziny, jak i społeczności.